Đâu đó ở những trường đại học của nước ta, sự thánh
thiện và tốt đẹp lại bị vấy bẩn bởi thói giả dối và tham lam của chính
những người giảng dạy, vậy liệu người trẻ sẽ học được gì từ một môi
trường như thế?
Sinh viên trường đại học Y dược Cần Thơ đang thực tập
|
1. Vậy là học sinh cả nước đã bước qua kỳ thi tuyển
sinh đại học – cao đẳng đợt hai 2013 trong đó có các trường y dược (khối
B). Sáng 9.7, có dịp đi qua một số trường thuộc quận 5 – TP.HCM là địa
điểm thi của đại học Y dược TP.HCM, nhìn những thí sinh háo hức bước vào
trường thi, người viết mới cảm nhận được sự khát khao trở thành bác sĩ
của họ.
Nghề nghiệp nào cũng đáng quý, nhưng cùng với một số ít
ngành nghề đặc biệt, nghề y luôn được xã hội tôn vinh vì gắn liền với
việc cứu người. Có lẽ thế, mà ở một số quốc gia trên thế giới, nghề y
không được xem là một nghề nghiệp đơn thuần, mà là một “thiên hướng”
(vocation) – hay theo cách gọi tôn giáo là “một ơn kêu gọi của thượng
đế”. Phải là “thiên hướng”, vì nếu không trong suy nghĩ bình thường
chẳng ai chọn một nghề có thu nhập khiêm tốn nhưng làm việc vất vả lại
luôn đòi hỏi tinh thần phục vụ, trách nhiệm, hy sinh, cống hiến ở mức
cao nhất.
Thế nhưng chẳng biết từ bao giờ xã hội nước ta lại dành
cho người làm ngành y một ánh mắt cay nghiệt khi chứng kiến sự xuống
cấp về y đức của nghề này. Nếu trước đây từng xảy ra chuyện bác sĩ kê
đơn thuốc ăn hoa hồng, thờ ơ trước yêu cầu của bệnh nhân, nhận tiền bồi
dưỡng của bệnh nhân rồi mới chữa trị; thì giờ đây lại có chuyện bác sĩ
“ăn phim”, y tá “ăn vắcxin”, bác sĩ sàm sỡ với bệnh nhân, dường như
không có hành vi tệ hại nào ngoài xã hội có mà bệnh viện lại không có.
Trò chuyện với một giảng viên y khoa kỳ cựu, người này
buồn bã thừa nhận đạo đức ngành y đang xuống cấp nặng nề, bất chấp nhiều
giải pháp đặt ra trong những năm qua như đưa bộ môn y đức vào giảng dạy
trong trường đại học, phát động phong trào nói không với phong bì trong
bệnh viện. Giảng viên này nói: “Có lẽ nên tập trung từ những sinh viên
mới chân ướt chân ráo bước vào ngưỡng cửa y khoa. Nhưng vấn đề hiện nay
là sinh viên cần những hình mẫu để noi theo chứ không phải mớ lý thuyết
từ chương và sáo rỗng về y đức”.
2. Nhưng hình mẫu nào cho sinh viên y khoa thời nay?
Một lãnh đạo bệnh viện sau khi bị thanh tra kết luận có vấn đề trong
quản lý đã xin từ chức và chuyển về một trường y khoa giảng dạy. Lạ
thật, trường này vẫn tiếp nhận. Trước đó, một lãnh đạo cơ sở y tế mắc
nhiều sai phạm trong đấu thầu, tài chính, hành chính nhận kỷ luật cảnh
cáo cũng “hạ cánh” chuyển về một cơ sở y khoa giảng dạy. Cơ sở này đồng
ý. Rồi tại trường đại học y khoa nọ, người đứng đầu một bộ môn vẫn
thường xuyên lên các phương tiện truyền thông đại chúng dùng hình ảnh
của mình để quảng cáo cho những sản phẩm dinh dưỡng. Cũng lạ, hành vi
này kéo dài nhiều năm qua nhưng trường đại học này không hề có biện pháp
chấn chỉnh.
Đối với nhiều nước trên thế giới, trường đại học được
ví như một ngôi thánh đường vì nơi đó chỉ hiện diện những điều tốt lành
và trong trẻo; bởi từ đây sẽ cho ra đời một lớp thanh niên biết sống lý
tưởng, cống hiến, phụng sự những điều cao cả của nhân loại. Thế nhưng
đâu đó ở những trường đại học của nước ta, sự thánh thiện và tốt đẹp lại
bị vấy bẩn bởi thói giả dối và tham lam của chính những người giảng
dạy, vậy liệu người trẻ sẽ học được gì từ một môi trường như thế? Buồn
thay, ngôi thánh đường xuống cấp đó lại là những cơ sở giảng dạy y khoa,
nơi cung cấp cho xã hội những con người có nhiệm vụ chia sẻ và giải
quyết nỗi đau của đồng loại – nỗi đau cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen.
3. Thỉnh thoảng tạt qua trò chuyện với bác sĩ Nguyễn
Văn Truyền, nguyên phó giám đốc trung tâm Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ y
tế TP.HCM (tiền thân của đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch), tôi vẫn được
ông say sưa kể về những người thầy đáng kính của mình hoặc người quen mà
ông từng biết. Đó là GS Hồ Đắc Di (1900 – 1984), hiệu trưởng đầu tiên
của đại học Y Hà Nội, dù sống nhiều năm ở Pháp, tiếp xúc với lối sống
phương Tây, nhưng khi về nước làm việc vẫn giữ phong cách thanh bạch,
giản dị, không màng tiền tài, vật chất và luôn trung thực trong nghiên
cứu khoa học. Đó là GS Trần Quang Đệ (1905 – 1997), giảng viên đại học y
khoa Sài Gòn, thường dặn dò sinh viên đừng lợi dụng nghề y để làm điều
trái luân thường đạo lý vì nếu không sẽ rơi vào cảnh “nhất thế y, tam
thế suy” như người xưa thường nói. Hay như GS Phạm Biểu Tâm (1913 –
1999), nguyên khoa trưởng đại học Y khoa Sài Gòn, nguyên phó trưởng khoa
Y đại học Y dược TP.HCM, người trong bất cứ cuộc giải phẫu nào dù lớn
hay nhỏ cũng tự mình thực hiện mọi giai đoạn của phẫu thuật, từ rửa sát
trùng đường mổ, trải khăn mổ, rạch vết dao đầu tiên, khâu mũi chỉ cuối
cùng rồi băng vết mổ. Vị giáo sư khả kính này từng nổi tiếng với câu
chuyện mà thế hệ ngành y trước đây đều biết, đó là khi làm chủ tịch hội
đồng thi đại học ông từ chối cho người con gái của cố vấn Ngô Đình Nhu
học ngành y vì thi không đạt điểm, bất chấp sự can thiệp của bộ trưởng
giáo dục thời đó.
Trong tác phẩm ăn khách Ngàn mặt trời lộng lẫy (A
thousand splendid suns), văn sĩ kiêm bác sĩ người Afghanistan, Khaled
Hosseini, nói một câu ngắn ngủi nhưng nhiều ý nghĩa: “Hôn nhân có thể
trì hoãn, nhưng giáo dục thì không thể”. Đúng thế, hãy bắt đầu giáo dục
ngay điều tốt đẹp cho người bác sĩ tương lai từ năm đầu tiên của đại
học. Và không có sự giáo dục nào hiệu quả hơn cho bằng việc cung cấp cho
người trẻ hình ảnh tốt lành chân thật về người thầy của họ, một hình
ảnh không vấy bẩn bởi vật chất, công danh và lợi lộc. Muốn như thế, hãy
trả trường đại học lại thành ngôi thánh đường thiêng liêng, hình ảnh
thật sự của nó.
-----------------------------------------------
